Style
Pickleball – từ trò tiêu khiển sau nhà thành môn thể thao gây sốt
Th8
Ra đời năm 1965, pickleball phát triển mạnh mẽ, trở thành cơn sốt thể thao ở Mỹ trước khi lan tỏa sang hơn 50 quốc gia khác, trong đó có Việt Nam.
Pickleball được sáng tạo bởi Joel Pritchard – cố Hạ nghị sĩ Mỹ, cùng với hai người bạn là Bill Bell và Barney McCallum. Ban đầu, ý tưởng của họ chỉ đơn giản là tạo ra một trò chơi vui nhộn để giải trí cho gia đình và bạn bè ở nơi họ sống – đảo Bainbridge, thuộc bang Washington, Mỹ.
Trò chơi sau đó nhanh chóng lan rộng sang các bang khác ở Mỹ và trở thành một môn thể thao phổ biến. Đến 1976, pickleball đã có luật chơi chính thức và Hiệp hội Pickleball Mỹ được thành lập. Kể từ đó, trò chơi này đã lan rộng ra khắp thế giới. Trong một bài viết vào tháng 7/2022 trên Gate’s Note, tỷ phú Bill Gates cho biết đã chơi pickleball suốt 50 năm qua.
Pritchard cùng một người bạn, cựu Thống đốc bang Washington chuẩn bị cho một trận pickleball. Ảnh: Pickleball Hall of Fame
Cố Hạ nghị sĩ Mỹ Joel Pritchard trong một trận pickleball với bạn bè ở sân sau nhà năm 1965. Ảnh: Pickleball Hall of Fame
Pritchard chơi đánh đôi cùng vợ, bà Joan. Ảnh: Pickleball Hall of Fame
Pritchard cùng một người bạn, cựu Thống đốc bang Washington chuẩn bị cho một trận pickleball. Ảnh: Pickleball Hall of Fame
Cố Hạ nghị sĩ Mỹ Joel Pritchard trong một trận pickleball với bạn bè ở sân sau nhà năm 1965. Ảnh: Pickleball Hall of Fame
Tên gọi pickleball cũng ra đời theo cách ngẫu nhiên. Theo lời kể của Joel Pritchard, trong lúc cùng hai người bạn đang chơi trò chơi mới này, con chó của ông có tên là “Pickle” đã lấy bóng và chạy đi. Sau đó, cả ba quyết định đặt tên cho trò chơi là “Pickle’s ball” (bóng của Pickle). Dần dần, người Mỹ chỉ gọi nó là pickleball, và đã trở thành tên gọi chính thức của môn thể thao này.
Pickleball là môn thể thao thi đấu trong nhà hoặc ngoài trời, theo hai thể loại đơn (hai người chơi), hoặc đôi (bốn người chơi) trên sân hình chữ nhật. Người chơi dùng một chiếc vợt mặt nhẵn để đánh một quả bóng nhựa rỗng, đục lỗ, qua lưới cao 0,86 m cho đến khi một bên không thể trả bóng hoặc phạm luật.
Về cơ bản, pickleball là môn thể thao “lai” giữa các môn tennis, bóng bàn và cầu lông, vì người chơi trên sân có kích thước tương tự sân cầu lông, dùng vợt phẳng nhỏ hơn vợt tennis nhưng lớn hơn vợt bóng bàn và sử dụng trái bóng nhỏ, nhẹ hơn bóng tennis.
Dù vậy, nó cũng có một số quy tắc riêng.
Vợt và bóng pickleball.
Vợt pickleball có hình dạng chữ nhật với tay cầm, nhưng kích thước lớn hơn vợt bóng bàn – dài tối đa 43,18 cm, với tổng chiều dài và chiều rộng không được vượt quá 60,96 cm. Bóng thi đấu là bóng nhựa cứng, đường kính từ 74 – 76 mm, nặng từ 22 – 26 gram, có độ nảy thấp hơn bóng nỉ trong tennis.
Sân pickleball có kích thước 13,4 m x 6,1 m, rộng tương đương sân cầu lông và chỉ bằng một phần tư sân tennis (23,77 m x 8,23 m). Một sân chuẩn cần có không gian an toàn xung quanh ít nhất 1,5 m, để đảm bảo an toàn cho người chơi với tổng diện tích sử dụng khoảng 9,1 m x 18,3 m.
Sân có ba phần, với phần giữa màu xanh được chia đôi bởi lưới ngăn. Mỗi bên lưới là một khu vực rộng 2,13 m, được gọi là khu vực cấm vô lê (hoặc kitchen), và một cầu thủ đứng trong đó không được đánh bóng cho đến khi bóng nảy. Điểm chỉ được tính khi bóng ra ngoài sân, trong đó chỉ bên giao bóng được ghi điểm.
Độ nảy hạn chế của trái bóng, khu vực cấm vô-lê và cú đánh dưới tay, là những cú giao bóng được thực hiện, kết hợp với những cú đánh mạnh và những cú đập bóng trên cao, tạo cảm giác phấn khích, năng động cho người chơi. Ngoài ra, môn thể thao này cũng phù hợp với nhiều lứa tuổi, trình độ thể lực và có chi phí ban đầu dễ tiếp cận với số đông công chúng.
Các khu vực trên một sân picklball tiêu chuẩn.
Đến 2023, theo số liệu từ Sportico, có hơn 13,6 triệu người chơi pickleball ở Mỹ. Theo báo cáo của Hiệp hội Ngành Thể thao và Thể hình nước này, đây là môn thể thao phát triển nhanh nhất trên toàn lãnh thổ, tăng trưởng liên tục từ mốc 3,5 triệu người chơi năm 2019, và đạt mức tăng 52% từ năm 2023.
Từ Mỹ, môn thể thao này lan sang Canada, Australia, Trung Quốc, Ấn Độ và khoảng 50 quốc gia khác, nhưng hiện chưa có thống kê nào được xem là đầy đủ và chính xác nhất về lượng người chơi pickleball trên khắp thế giới. Trong số các quốc gia mới, Trung Quốc dẫn đầu về tăng trưởng sân và người chơi, có thể đạt tới quy mô 10.000 sân và 100 triệu người chơi đến 2028.
Đến nay đã có bốn cơ quan quốc tế tự nhận là đơn vị quản lý toàn cầu về pickleball, gồm Liên đoàn Pickleball Quốc tế (IPF) ra đời năm 2010, Liên đoàn Pickleball Thế giới (WPF) năm 2018, Liên đoàn Pickleball Toàn cầu (GPF) và Ủy ban Quốc tế Pickleball (PIC) cùng trong năm 2023. Tuy nhiên, đến tháng 8/2024, chưa có đơn vị nào trong số đó được Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) công nhận tư cách như bóng đá (FIFA), bóng chuyền (IBF), tennis (ITF), cầu lông (BWF), bóng bàn (ITTF) hay điền kinh (World Athletics), bơi lội (World Aquatics)…
Tay vợt đơn nữ số ba thế giới pickleball Anna Leigh Waters trong một trận đấu thuộc PPA Tour. Ảnh: PPA Tour
Hiện cũng chưa có hệ thống thi đấu toàn cầu nào của pickleball. Nhưng ở Mỹ, đã có một số hệ thống thi đấu chuyên nghiệp môn này như PPA Tour của Hiệp hội Pickleball Nhà nghề Mỹ, hay MLB – giải pickleball nhà nghề Mỹ… Theo tạp chí Into Pickleball, những người làm môn thể thao này đang tham vọng phát triển để đưa pickballe vào chương trình thi đấu chính thức của Thế vận hội 2032 tại Brisbane, Australia.
Tại Việt Nam, pickleball được du nhập từ 2018, phát triển chủ yếu ở TP HCM trước khi ra Hà Nội và trở thành môn thể thao thịnh hành từ khoảng hai năm trở lại đây, với khoảng trên 10.000 người theo tập, chơi trên toàn quốc.
